Đức Ái Mục Vụ Trong Đời Sống Linh Mục: Kính nhớ cha Giuse Trần Ngọc Diệm, CM

Sáng nay, sau khi dự lễ Chúa nhật và ăn sáng xong thì tôi nhận được tin báo cha Diệm – Vinh Sơn mất rồi! thật ngỡ ngàng, vì tôi nghĩ đó chỉ là đùa, thế nhưng đó là sự thật. Theo Ai Tín của tỉnh dòng thì cha đã được Chúa gọi về khi ngài đang đi giảng tĩnh tâm tại Giáo Xứ Nagoa (Xuân lộc). Cha ra đi ở tuổi còn trẻ, 46 mùa xuân cuộc đời.

Tôi được biết cha Diệm khi tôi còn là sinh viên ở Cần Thơ, và khi ấy ngài cũng thường xuyên giúp mục vụ ở nhà thờ Thới Thạnh. Rồi, sau đó, tôi được các dì Nữ Tử Bác Ái giới thiệu cha Diệm là một cha Vinh Sơn, muốn đi tu thì cứ hỏi ngài về nhà dòng xem như thế nào! Tôi cũng đã đến gặp ngài để trò chuyện và được cha nói cho một chút ít thông tin về nhà dòng. Cha Giuse Ngọc Diệm là cha Vinh Sơn đầu tiên mà tôi gặp trong đời của mình. Để rồi tôi từ đó “bén duyên” với Vinh Sơn và hôm nay, là những người anh em trong Tu Hội Truyền Giáo. Xin tri ân cha Giuse, đã cho con có cơ hội tốt đẹp đó.

Cha Giuse đã ra đi, sự ra đi của cha quá bất ngờ, đau thương và mất mát, thế nhưng, sự ra đi của cha lại rất đẹp, vì cha đang thi hành sứ vụ linh mục giữa đoàn chiên của mình. Nhân dịp sự ra đi của cha Giuse, xin có vài suy tư về Đức Ái Mục Vụ Trong Đời Sống Linh Mục, coi đây như một nén hương để kính nhớ đến cha Giuse, một linh mục Vinh Sơn, một người anh em đã được Chúa gọi về khi đang nhiệt thành thi hành sứ vụ linh mục và những trách vụ mà Tu Hội đã trao phó cho cha.

Cuốn sách Giáo hội cần loại linh mục nào? của Cha Bernard Haring, CSsR là một câu hỏi lớn về chức linh mục trong thế giới ngày nay. Giữa một thế giới ngày càng bị tục hóa và giải thiêng thì vai trò người linh mục cũng bị thế giới đặt vấn đề cả trong chính trong Giáo Hội và ngoài Giáo Hội. Bản thân linh mục là một con người dấn thân trong một đường lối rất riêng biệt để tận hiến bản thân mình cho Thiên Chúa và phục vụ tha nhân. Tất cả những yếu tố đòi hỏi nơi người linh mục một sự đáp trả cho sứ vụ và vai trò của linh mục, điều này gọi là Đức Ái Mục Vụ như Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đã nói trong tông huấn Pastores Dabo Vobis khi trích dẫn tư tưởng của thánh Augustinô khi nói tác vụ linh mục là một ‘Amoris officium’(nhiệm vụ của tình yêu).

Nguyên lý nội tại, nhân đức thôi thúc và hướng dẫn đời sống thiêng liêng của linh mục, xét như đã nên đồng hình đồng dạng với Đức Kitô đầu và mục tử, chính là đức ái mục vụ. Đức ái mục vụ là một ý niệm hoàn hảo chức linh mục đến nỗi có thể gọi nó là “linh hồn của sứ vụ linh mục”[i]. Thông phần vào đức ái mục vụ của Đức Kitô Giêsu đó là ơn nhưng không của Chúa Thánh Thần. Đồng thời về phía linh mục, đây là sự dấn thân và lời mời gọi để đáp trả tự do và có trách nhiệm.

Trong Tông Huấn Pastores Dabo Vobis cũng đã nhấn mạnh đến đức ái mục vụ tức là sự trao hiến chính mình, trao hiến toàn thân cho Giáo Hội, theo hình ảnh của Đức Kitô.  Qua sự trao hiến đó chúng ta mới biểu lộ tình yêu của Đức Kitô nơi đoàn chiên và từ đó hình thành nên cách suy nghĩ và hành động, phương thức chúng ta quan hệ với người đời. Đó là khuôn mẫu hoàn hảo đích thực nơi Đức Kitô để bất kỳ linh mục nào khi đã trở thành Alter Christus cũng đều có những bổn phận như thế. Hay nói cách khác đó cũng chính là những ý nghĩa thần học của phát biểu tác vụ linh mục là một ‘Amoris officium’(nhiệm vụ của tình yêu).

Một đời sống tương quan mật thiết với Chúa Giêsu

Bước vào đời sống linh mục là người ta đã chọn để đi theo một con đường đặc biệt. Đó là con đường dẫn đến cùng đích cuối cùng là được chính Chúa làm gia nghiệp. Vì thế mà chức linh mục là một ơn gọi huyền nhiệm, là tiếng gọi không phải để chọn một người nào đó đi làm một điều gì cho Chúa mà trước hết để sống thân tình với Thiên Chúa. Ơn gọi đó nơi người linh mục là sáng kiến của Thiên Chúa và ơn gọi đó không phải là một sự tuyển lựa máy móc nhưng là một sự bày tỏ tình yêu. Vì thế để đáp trả lại ơn gọi đó thì người linh mục cũng cần đáp trả lại bằng tình yêu. Và Thiên Chúa hoàn toàn để cho con người linh mục được tự do hoàn toàn để đáp lại bằng một tình yêu chân thực. Vì thế để có được tình yêu ấy thì không có điều gì hữu hiệu cho bằng đời sống cầu nguyện của người linh mục. Qua cầu nguyện người linh mục sẽ đối diện liên tục với khuôn mặt của Đấng đã kêu gọi mình, để được Ngài huấn luyện học hỏi và tìm kiếm thánh ý của Ngài. Linh mục cần có một đời sống cầu nguyện mãnh liệt và phong phú, mối tâm giao sâu xa với Đức Kitô, thì việc tông đồ mới được hướng dẫn đúng cũng như việc giảng dạy, việc rao giảng Tin Mừng, tinh thần tự hiến của người linh mục tất cả sẽ được hỗ trợ để hoàn thành. Vì thế Đức Giáo Hoàng Bênêdictô XVI ghi nhận rằng ở với Đức Giêsu là yếu tố đầu tiên và nền tảng của ơn gọi linh mục. Vì“điểm quy chiếu chính yếu của đức ái người linh mục là chính Đức Giêsu Kitô. Chỉ trong yêu mến và phục vụ Đức Kitô thì đức ái mới trở thành một nguồn mạch cho tình yêu và sự phục vụ của linh mục đối với Giáo hội.”[ii]

Cử hành thánh lễ và các bí tích

Bí tích truyền chức làm cho linh mục nên đồng hình đồng dạng với Đức Kitô, ấn định bản sắc riêng của linh mục trong Giáo hội. Vì thế qua bí tích truyền chức thánh, linh mục trao hiến chính mình, cắm rễ sâu trong sự đồng hình đồng dạng với Đức Kitô, được thể hiện qua sứ vụ Lời, Bí tích và săn sóc mục vụ. Tất cả những điều này linh mục thi hành nhân danh Đức Kitô và qua Đức Kitô. Vì vậy linh mục phải luôn ý thức mình là người diễn tả mầu nhiệm Đức Kitô cho người khác. Cách diễn tả vai trò của Đức Kitô nơi người linh mục được thể hiện qua hành vi phụng vụ. Chức linh mục thừa tác và Thánh Thể có mối tương quan chặt chẽ quyện lẫn vào nhau đến nỗi không thể tách rời nhau được. Do đó khi cử hành thánh lễ người linh mục hiện tại hóa hy lễ thập giá, hiện tại hóa việc trao hiến hoàn toàn của Chúa Kitô cho nhân loại, qua việc trao nộp chính mình và đã đổ máu mình ra vì yêu thương con người “chính vì thế mà đức ái mục vụ của linh mục chẳng những nảy sinh từ Bí tích Thánh Thể mà còn tìm được nơi việc cử hành Bí tích Thánh Thể sự thực hiện cao độ nhất. Cũng vậy, chính từ Bí tích Thánh Thể mà linh mục nhận được ơn và trách nhiệm cho toàn thể cuộc sống của mình một ý nghĩa hy tế.”[iii]

Vì vậy mà việc cử hành các bí tích là trọng tâm của đời sống linh mục. Các ngài sẽ gắn bó và cử hành các bí tích này một cách thánh thiêng để diễn tả các mầu nhiệm cứu độ của Chúa dành cho con người.

Một đời sống tương quan

Trước đây người ta hay thường nghĩ chức linh mục theo bản chất nội tại mà ít quan tâm đến các mối liên hệ với giám mục, linh mục đoàn và giáo dân. Nhưng ngày nay linh mục không còn được nhìn chỉ với chiều kích riêng lẻ nữa nhưng theo chiều kích tương quan và chiều kích này là trung tâm trong tác vụ của linh mục.

Trước hết đó là mối tương quan với giám mục và linh mục đoàn. Trong Lumen Gentium đã nói rằng “sự tròn đầy của bí tích truyền chức thánh được ban cho bởi việc thánh hiến giám mục.”[iv] Chức linh mục vì thế được xem như một sự tham dự giới hạn vào sự tròn đầy của bí tích truyền chức thánh. Như vậy căn tính của linh mục đến từ việc tham dự đặc biệt vào chức vụ tư tế của Đức Kitô, trong đó con người được truyền chức trở thành – trong Giáo hội và cho Giáo hội – “một sự thể hiện có tính bí tích của Đức Kitô là đầu và là mục tử”.

Thứ đến là trong tương quan với dân Thiên Chúa. Có thể nói mối tương quan này là vai trò lãnh đạo trong phụng vụ. Vì vậy là vai trò của linh mục cần thực thi chức thánh của mình trong tình bác ái mục tử giống như Đức Kitô là mục tử nhân lành (Ga 10,11-16). Điều này cũng có nghĩa là linh mục được kêu gọi để thi hành quyền bính. Song quyền bính ấy là Đấng “không đến để được phục vụ nhưng để phục vụ” (Mt 20, 28).

Nhiệm vụ mục tử đòi hỏi có con tim mục tử. Nhân đức quan trọng nhất nơi người chủ chăn tốt lành chính là lòng bác ái của Đấng Chăn Chiên Lành “bí tích truyền chức ban cho người trẻ một đức ái đặc biệt, vì đời sống linh mục chỉ có ý nghĩa khi thực hành nhân đức này. Các Kitô hữu mong đợi linh mục vừa là người của Chúa vừa là người của đức ái. Vì Thiên Chúa là tình yêu nên linh mục không bao giờ được tách rời sự phục vụ Thiên Chúa khỏi tình yêu đồng loại cả. Linh mục là người đã hiến thân để phục vụ Nước Chúa, chắc chắn cũng phải đi theo con đường đức ái.”[v] Đức ái thuộc tính cốt yếu của Thiên Chúa (1 Ga 4, 8) sẽ trở nên linh hồn của linh mục, đại diện cho Thiên Chúa trước thế gian. Phục vụ là sứ mạng chính yếu của Đức Kitô. Người linh mục cũng sẽ trở nên những con người phục vụ dân thánh, là hiến dâng chính mình để thi hành sứ vụ hầu phục vụ các linh hồn.

Đời sống thánh thiện và sống ba lời khuyên Phúc âm

Thiên Chúa là Đấng Thánh và Ngài kêu gọi mọi người hãy nên hoàn thiện như Cha anh em là Đấng hoàn thiện. Nên linh mục cũng được mời gọi nên thánh vì đó là yếu tính của Giáo hội và mọi thành phần của Giáo hội. Khi linh mục chọn đời sống linh mục đó cũng là để sống bậc sống của mình và bậc sống này gắn kết người linh mục theo ba lời khuyên phúc âm là khó nghèo, khiết tịnh và vâng lời. Chính qua việc sống các lời khuyên Tin Mừng cách triệt để là linh mục cũng để sống rập khuôn đời mình theo Đức Kitô và qua đó đức ái mục vụ qua việc sống ba lời khuyên phúc âm sẽ giúp cho người linh mục hôm nay có thể phục vụ người ta giống như Đức Kitô đã phục vụ những người đương thời của Ngài. Với lời hứa sống khiết tịnh vị linh mục tận hiến đời mình cho một tình yêu cao cả, tình yêu của Đức Kitô. Quan niệm về đức thanh bần của linh mục bắt nguồn từ suy nghĩ này. Người linh mục cũng bắt trước Đức Kitô luôn biết cảm tạ về những gì Chúa ban nhưng biết sử dụng trong tinh thần trách nhiệm và không dính bén đến chúng. Qua đó trái tim sẽ mở mắt cho linh mục khám phá ra Đức Kitô nơi người túng thiếu nhất và biến những ngừơi này thành đối tượng ưu tiên của đức ái mục tử của linh mục.

Lời kết

Linh mục một con người tầm thường được Thiên Chúa kêu gọi để thi hành những sứ vụ phi thường. Phải chăng vì linh mục xứng đáng? Tất cả là chỉ vì lòng yêu thương mà Thiên Chúa chọn gọi để nên giống Ngài. Vì thế đời linh mục chỉ đẹp khi mỗi ngày nên giống Chúa Kitô hơn. Linh mục càng giống Chúa Kitô thì hình ảnh của Đức Kitô càng nổi bật trong lòng các tín hữu của Chúa. Vì thế cả đời sống nội tâm và đời sống mục vụ bên ngoài luôn đòi hỏi người linh mục rèn luyện không ngừng để luôn đi đúng ân sủng của bí tích truyền chức. Để sống được điều này người linh mục đã chu toàn ‘nhiệm vụ tình yêu’ của mình nơi cộng đoàn dân Chúa.

Hy vọng rằng, cha Giuse đã chu toàn “nhiệm vụ của tình yêu” trong thiên chức linh mục và ơn gọi Vinh Sơn của mình trong những năm tháng qua. Con kính chúc cha về nhà Cha trên trời trong hân hoan và hạnh phúc. Chúng con sẽ tiếp tục cầu nguyện cho Cha và khi về với Chúa, xin Cha cũng tiếp tục cầu nguyện cho tất cả anh em Vinh Sơn, nhất là những người trẻ như chúng con, để có được lòng nhiệt thành và đức ái mục vụ như Cha đã hy sinh và dấn thân cho Giáo Hội và Tu Hội.

Manila, 22/03/2020

Pt. Phêrô Phạm Minh Triều, CM.

[i] ĐGH Gioan Phaolô II, Pastores Dabo Vobis, số 48.

[ii] ĐGH Gioan Phaolô II, Pastores Dabo Vobis, số 24.

[iii] ĐGH Gioan Phaolô II, Pastores Dabo Vobis, số 23.

[iv] CĐ Vaticanô II, Lumen Gentium, số 21.

[v] ĐGH Gioan Phaolô II, Angelus, 18/02/1990.