Tầm nhìn của Federic Ozanam về công bình xã hội
Khái niệm công bằng xã hội trong tư tưởng Công Giáo được bám rễ sâu trong giáo huấn và truyền thống của Giáo Hội. Khái niệm này làm nổi bật ý tưởng rằng, tất cả con người đều có phẩm giá và phải được đối xử bằng công bằng, nhân vị, và tôn trọng. Công bằng xã hội liên quan đến việc phân bổ của cải vật chất, cơ hội, và những đặc ân trong xã hội. Việc phân bổ này bảo đảm rằng, mọi cá nhân có quyền lợi đối với những gì thiết yếu cho một đời sống con người thật sự.
Về mặt lịch sử, việc Giáo Hội Công Giáo dấn thân vào công bằng xã hội đã bắt đầu hình thành vào cuối thế kỹ 19, với việc Giáo Hoàng Lêô XIII ban hành Thông điệp Rerum Novarum (Tân Sự)(1981). Thông điệp này trình bày tình trạng của các công nhân và phê phán cả chủ nghĩa xã hội lẫn chủ nghĩa tư bản mất kiểm soát. Trải qua nhiều nằm, Giáo Hội vẫn đang tiếp tục triển khai học thuyết xã hội này và nhấn mạnh đến tầm quan trọng của nhân phẩm, sự ưu tiên cho người nghèo, tình đoàn kết và công ích. Sự phát triển của học thuyết đã trở nên phong phú, bằng sự cống hiến của nhiều nhà tư tưởng Công Giáo, một trong số họ là Frederic Ozanam. Tầm nhìn của ông về công bằng xã hội vẫn còn liên hệ đến đời sống hôm nay.
Lược sử về Frederic Ozanam
Chân phước Frederic Ozanam chào đời ngày 23 tháng Tư năm 1813 tại Milan, trong một gia đình Công Giáo mộ đạo. ông cùng gia đình di chuyển đến Lyon; tại nơi đây, vị chân phước lớn lên ở giữa những biến động chính trị xã hội của nước Pháp hậu kỳ cách mạng. Ozanam là một chàng trai trẻ được thiên phú cho trí thông minh, và ông đã có bằng tiến sĩ cả về luật và văn chương. Những thành tựu học thuật được gắn liền với sự thấm nhuần đức tin và lòng đam mê công bằng xã hội.
Vào năm 1833, trong khi đang là một sinh viên ngành luật tại Paris, Ozanam cùng với 6 người bạn đã thành lập Hiệp hội Thánh Vinh Sơn Phaolô. Hiệp hội này là một tổ chức Công Giáo tận tâm phục vụ người nghèo, ngang qua việc dấn thân trực tiếp của mỗi cá nhân. Hiệp hội đã phát triễn vượt bậc và lan rộng khắp nơi trên thế giới. Vị chân phước kết nối việc truy tầm tri thức cùng với việc dấn thân tích cực vào xã hội và ông tin rằng, đức tin phải được thực hành bằng những hành động cụ thể của công bình và bác ái.
Ozanam bắt đầu viết và giảng dạy dưới cương vị là một giáo sự tại Đại Học Paris và xúc tiến một xã hội công bình, mà chính nơi đó nhu cầu của người nghèo được đáp ứng, cũng như phẩm giá của nhân vị con người được tôn trọng. Mặc dù qua đời ở tuổi 40, nhưng tư tưởng của ông ảnh hưởng mạnh mẻ đến giáo huấn xã hội Công Giáo và tiếp tục có giá trị cho đến ngày nay.
Tầm nhìn của Federic Ozanam về công bình xã hội
Tầm nhìn của chân phước về công bằng xã hội chịu ảnh hưởng sâu sắc bởi đức tin Công Giáo của ông, việc ông gặp gỡ người nghèo, và sự hiểu biết của chính mình về những biến đổi xã hội đang diễn ra trong thời đại của ông. Vị chân phước tin rằng công bằng xã hội đòi hỏi một xã hội có nền tảng trên nguyên tắc của bác ái, đoàn kết và công ích. Ozanam quả quyết rằng, công bình xã hội không đơn thuần là một vấn đề chính trị, nhưng còn là một mệnh lệnh luân lý ăn sâu vào ơn gọi Kitô hữu để yêu thương anh em mình.
Lương cơ bản: khái niệm lương cơ bản của Frederic Ozanam là tâm điểm tầm nhìn của ông về công bình xã hội. Ông tin rằng, mọi công nhân cần có một mức lương đủ tốt, để đáp ứng các nhu cầu cơ bản, chăm lo cho gia đình, và chu cấp cho việc hưu trí. Ozanam tranh luận rằng, một mức lương công bằng không chỉ là vấn đề về cân bằng kinh tế, mà còn là sự công nhận phẩm giá và giá trị của công nhân như một hữu thể con người, được dựng lên giống hình ảnh Thiên Chúa.
Quyền thành lập công đoàn của người lao động: Ozanam là người ủng hộ quyền thành lập công đoàn tự nguyện của người lao động. Ông tin rằng, công đoàn lao động là điều cần thiết để bảo vệ người lao động khỏi bị bóc lột và đảm bảo đối xử công bằng. Ông coi công đoàn là phương tiện hợp pháp để người lao động cùng nhau thương lượng về mức lương và điều kiện làm việc tốt hơn. Việc ủng hộ công đoàn này đã dự đoán trước những lời dạy của các thông điệp xã hội Công giáo sau này, chẳng hạn như Rerum Novarum và Quadragesimo Anno.
Công việc và Nhân phẩm: Đối với Ozanam, công việc không chỉ là phương tiện kiếm sống, mà còn là khía cạnh cơ bản của nhân phẩm. Ông coi công việc là tiếng gọi thiêng liêng, cho phép cá nhân tham gia vào hành động sáng tạo của Chúa và đóng góp vào lợi ích chung. Ông lập luận rằng, mọi hình thức công việc đều có giá trị và cần được tôn trọng. Ông cũng tin rằng, xã hội có trách nhiệm đảm bảo rằng, tất cả mọi người đều có cơ hội làm việc trong điều kiện tôn trọng nhân phẩm và quyền của họ.
Phê phán thuyết kinh tế học Laissez-Faire(tự do kinh tế): Ozanam trở nên khắc nhiệt với hệ thống kinh tế laissez-faire chiếm thế thượng phong thời đó. Những gì chân phước thấy là nó chỉ ưu tiên lợi nhuận hơn là đề cao con người và gây ra sự suy giảm phẩm giá người nghèo. Vị chân phước cho rằng, một thị trường vô tổ chức có thể dẫn đến những sự bất bình đẳng và bất công nặng nề. Thay vào đó, người ủng hộ một nền kinh tế thúc đẩy cái ích chung và được các nguyên tắc đạo đức vận hành, chẳng hạn như công bằng, bác ái và sự phân phối đồng đều các nguồn lực.
Lựa chọn dành cho người nghèo: tầm nhìn của chân phước Ozanam hoàn toàn ăn sâu vào quan điểm Giáo Hội chọn lựa ưu tiên cho người nghèo. Điều này kêu gọi một sự quan tâm tiên quyết cho những thành viên yếu đuối nhất của xã hội. Chân phước của chúng ta tin rằng, người Kitô hữu có một trách nhiệm đặc biệt quan tâm đến người nghèo và những người bên lề xã hội, cũng như thấy trong những con người ấy gương mặt của Đức Kitô. Sự tận lực đối với người nghèo khổ không đơn thuần là một hành động bác ái, nhưng là một khía cạnh căn bản của việc sống sứ điệp Tin Mừng.
Chủ nghĩa cá nhân và hành động trực tiếp: Ozanam không giống những nhà cải cách xã hội chú tâm đến thay đổi hệ thống vỉ mô, vị chân phước tin vào sức mạnh của việc dấn thân cá nhân và hành động trực tiếp. Ngài nhấn mạnh rằng, đức ái thật sự đòi hỏi nhiều hơn việc cung cấp tiền bạc. Đức ái đòi hỏi sự gặp gở cá nhân với người nghèo và một sự tận tâm với sự hạnh phúc của những con người khốn khổ ấy. Điều này nhấn mạnh đến chủ nghĩa cá nhân và hành động trực tiếp mang dấu ấn của Hiệp hội Thánh Vinh Sơn Phaolô. Dấu ấn này tiếp tục hoạt động dựa trên nguyên tắc phục vụ tại hiện trường những con người đang cần sự giúp đỡ.
Sự thích hợp hiện tại về thông điệp của Frederic Ozanam
Thông điệp của chân phước Frederic Ozanam vẫn còn có giá trị rất cao trong xã hội hôm nay, nơi những vấn đề nghèo đói, bất bình đẳng, và công bằng xã hội tiếp là những mối quan ngại căn thẳng. Tầm nhìn của ông phê phán những hệ thống kinh tế đề cao lợi tức hơn là con người và kêu gọi một sự dấn thân đổi mới đối với công bằng xã hội dựa vào nhân phẩm, tinh thần hiệp nhất, và cái ích chung.
Việc Ozanam nhấn mạnh đến mức lương cơ bản và quyền lợi người lao động vẫn còn vang vọng trong những tranh cải đương thời về mức lương công bằng, tính bất ổn thu nhập, và quyền lợi lao động. Lời kêu gọi dấn thân cá nhân của người với người nghèo thách thức một nền văn hóa thường xuyên tìm cách giải quyết những vấn đề xã hội ngang qua những chính sách và chương trình không liên quan đến con người và thay vào đó, ủng hộ việc làm trực tiếp và tình đoàn kết với những con người chịu đau khổ.
Trong một thế giới vẫn còn chịu ảnh hưởng đáng kể bởi chênh lệch giàu nghèo và cơ hội, tầm nhìn của chân phước Ozanam thúc bách một cú lội ngược dòng trở về với những nguyên tắc căn bản của công bình và bác ái. Tầm nhìn này thách thức các cá nhân trong cộng đồng bước xa hơn những tư tưởng hoa mỹ và bắt tay vào các bước cụ thể, để tạo ra một xã hội có tính công bình và nhân văn hơn.
Kết luận
Được bám rễ sâu bằng tư tưởng công Giáo và được sống bởi gương mẫu con người cụ thể, tầm nhìn của Frederic Ozanam về công bằng xã hội trở thành một khuôn mẫu có tầm ảnh hưởng và bền bỉ đối với việc giải quyết những thách thức xã hội và kinh tế trong thời đại chúng ta. Sự dấn thân cho người nghèo, việc thúc đẫy mức lương công bằng và quyền lợi người lao động cùng với lời kêu gọi của ông đối với việc dấn thân cá nhân cho những người thiếu thốn tiếp tục khơi dậy nguồn cảm hứng và hướng dẫn những con người tìm kiếm xây dựng một thế giới công bằng và có lòng trắc ẩn hơn.
Tôma Thiện – Phạm Minh Ngọc chuyển ngữ
