Cao Viết Tuấn, CM
53. CHUYỆN ĐI VỆ SINH
Tháng 7 năm ngoái, cùng với giới trẻ ở giáo xứ mình đang giúp ở Bomana, mình tham dự đại hội giới trẻ giáo hạt trong 3 ngày. Có khoảng 300-400 bạn trẻ nam nữ tề tựu, họ ở trong các phòng học của trường công giáo nơi đó. Mình rất ngạc nhiên khi không thấy một nhà vệ sinh hay nhà tắm nào, trong khi đây là trường học của giáo xứ. Sau đó mình thấy các bạn tắm sông bên cạnh nhà thờ và việc vệ sinh cũng được giải quyết đâu đó trong các bụi rậm, lùm cây sau trường học.
Không có gì ngạc nhiên nếu hiểu rõ một xã hội đề cao đời sống cộng đồng như PNG nói chung hay Kiriwina nói riêng. Thật vậy, mọi vấn đề đều được tổ chức sao cho tính cộng đồng được nổi bật, thì việc đi vệ sinh cũng cần thể hiện rõ nét tính cộng đồng ấy. Mỗi làng đều có một khu rừng dành riêng cho việc đi vệ sinh, một kiểu nhà vệ sinh công cộng khổng lồ dành cho cả làng (Khi có đánh nhau, phụ nữ và trẻ con chạy vào đó trốn). Tất cả mọi người trong làng vào để giải quyết nhu cầu, không một nhà nào có nhà vệ sinh riêng, thậm chí ở trường học.
Trong cuốn Dân Làng Hồ, Cố Ân kể người dân cũng đi vệ sinh trong rừng. Những lần bị tiêu chảy, ngài kiệt quệ, không có sức đi nữa, nên ngài nằm ngoài rừng luôn. Một linh mục châu Âu ở trên vùng truyền giáo Kon-Tum 150 năm về trước trong hoàn cảnh như vậy, đồng thời bắt bớ và tù đày rình rập, mới đúng là nhà truyền giáo. Còn mình, vẫn chưa có gì đáng kể.
54. Người dân Kiriwina có truyền thống làm vườn từ lâu đời. Cho đến lúc này, họ vẫn làm vườn đúng theo truyền thống xa xưa để lại, không có một dấu hiệu hiện đại nào trong phương thức làm vườn: không máy móc, không phân bón, không thuốc hoá học…
Họ vẫn duy trì lối làm du canh: Mỗi năm họ trồng trọt trên một mảnh đất khác nhau, sau khoảng 5 năm họ mới trở lại. Trong khoảng 5 năm ấy, đất được bồi đắp dinh dưỡng từ cỏ dại mục rửa hoặc tro đốt. Nhờ vậy đất trở nên màu mỡ tự nhiên mà không dùng phân bón.
Ngoài khoai mỡ là cây trồng chủ lực do đàn ông chăm sóc, khoai lang, khoai môn, sắm mì… cũng được giới phụ nữ chăm sóc. Bên cạnh đó, bí ngô, thơm (dứa), đậu đũa được trồng xen kẽ trong các vườn khoai.
Người dân tuân thủ nghiêm ngặt thời gian lẫn loại cây được gieo trồng. Đến mùa thu hoạch, người ta cũng làm đồng loạt. Vì vậy, thời gian đầu mới ra đây, mình gặp mùa thơm, nên chỉ có thơm ở chợ. Thế là kho, nấu canh, ăn sống … đều thơm. Sau đó mà mùa bí ngô, cũng nấu canh, xào, luộc … bí ngô ngày này qua ngày khác. Và hiện tại là mùa đậu đũa. Sáng trưa và tối chỉ có đậu đũa các loại các món.
55. Lúc này đây, hầu hết nhân loại đang hân hoan chuẩn bị mừng Chúa Giáng sinh, với hoa đèn trang trí lộng lẫy từ những khu phố, xóm làng đến thành thị, những bài thánh ca Giáng sinh truyền thống gieo rắc khắp nơi. Những người thân yêu tụ về họp mặt gia đình. Những kế hoạch vui chơi, ăn uống, mua sắm, những quà tặng… đang được chuẩn bị.
Trong bầu khí tưng bừng ấy, tại một hòn đảo xa xôi hẻo lánh, những nhà truyền giáo vẫn còn dùng một loại phương tiện di chuyển có lịch sử lâu đời nhất – đi bộ, vẫn miệt mài những bước chân qua những lối mòn đi đến những ngôi làng hẻo lánh, lội nước dưới trời mưa suốt hơn hai tiếng đồng hồ. Và trở về, tạ ơn Chúa, cơn mưa bớt tầm tả và tạnh hẳn, nhưng đường trơn và lầy lội hơn.
Nhưng trong hành trình đi bộ dưới trời mưa tầm tả và đường lầy lội suốt hơn 4 tiếng ấy, tiếng cười nói, ca hát đầy hân hoan rạng rỡ không ngớt toát ra trên khuôn mặt và môi miệng cứ như không có khó khăn nào xảy ra. Có những sự bình an, những niềm hạnh phúc trong những hoàn cảnh tưởng chừng không thể mệt hơn như thế thật khó diễn tả hết được.
Có lẽ niềm hạnh phúc và bình an ấy cũng tương tự phần nào với niềm hạnh phúc và bình an khi Thiên Chúa nhập thể trong Đêm Thánh vô cùng 2018 năm về trước. Có lẽ đêm ấy, Mẹ Maria và thánh Giuse cũng đã cuốc bộ một hành trình dài.
Cầu chúc tất cả mọi người thực sự hưởng một Mùa Giáng Sinh ngập tràn hạnh phúc và bình an của Hài Nhi Giêsu – Hoàng tử Hoà bình!
56. Merry Christmas!
Đây là “dấu hiệu” duy nhất của lễ Giáng sinh, ngoài ra không có bất cứ một trang trí nào khác ở bất cứ nơi đâu khác.
Dù sao mọi trang hoàng bên ngoài không quan trọng bằng tâm tình bên trong. Chúc mọi người chuẩn bị tâm hồn đẹp nhất để mừng Mầu Nhiệm Nhập Thể cao trọng này!
(còn nữa)
