(Bài đọc I: 1 Sm 1:20-22, 24-28 ; Bài đọc II: 1 Ga 3:1-2,21-24 ; Tin Mừng: Lc 2:41-52)
Gia đình của Thiên Chúa
Lễ Thánh Gia Thất tôn vinh gia đình Chúa Giêsu, Mẹ Maria và Thánh Giuse. Lễ này chỉ phát triển vào thế kỷ 17. Được xây dựng dựa trên các câu chuyện trong Phúc âm, gia đình này được coi là một hình mẫu xuất sắc đại diện cho cuộc sống gia đình lý tưởng. Gia đình này đã trở nên mô hình hoàn hảo cho bất kỳ gia đình nào ở bất kỳ nền văn hóa hay thời đại nào. Để thăng tiến đời sống gia đình và xây dựng lòng sùng kính Thánh Gia, một lễ kính đã được thiết lập cho Giáo hội Hoàn vũ vào năm 1921 (dưới thời Đức Giáo hoàng Bênêđíctô XV), và hiện nay lễ này được cử hành vào Chúa nhật sau lễ Giáng sinh hoặc vào ngày 30 tháng 12, khi lễ Giáng sinh rơi vào Chúa nhật.
Bài đọc thứ một trích từ sách Samuel quyển thứ nhất (1 Sm 1:20-22, 24-28 ). Bối cảnh của bài đọc thứ nhất hôm nay là bà Anna là một phụ nữ son sẻ. Trong nền văn hóa đó, việc một người phụ nữ có chồng mà không sinh con là điều đáng hổ thẹn. Anna khao khát có một đứa con và đến đền thờ Đức Chúa để cầu xin Chúa ban cho mình một đứa con. Ở đó, bà hứa sẽ dâng đứa con của mình cho Chúa, nếu Ngài chấp nhận lời cầu xin của mình và khi bà gặp tư tế Eli, ông đảm bảo với bà rằng lời cầu nguyện của bà sẽ được đáp lại. Thật kỳ diệu, Chúa đã loại bỏ tình trạng hiếm muộn của bà và bà nhanh chóng mang thai một đứa con trai. Trong Lễ Thánh Gia Thất hôm nay, bài đọc thứ nhất này nhắc nhở chúng ta về mối liên hệ giữa gia đình chúng ta và gia đình của Thiên Chúa: “Đến lượt tôi, tôi xin nhượng nó lại cho Đức Chúa. Mọi ngày đời nó, nó sẽ được nhượng cho Đức Chúa” (1 Sm 1, 28).
Trong Thánh Vịnh Đáp Ca (128:1-5), tác giả Thánh Vịnh lấy cùng một chủ đề về đời sống gia đình và chúc lành cho những ai “đi theo đường lối Chúa”. Đây là một lời cầu nguyện rất hay mà tất cả các bậc cha mẹ nên cầu nguyện và dạy dỗ con cái mình.
Bài đọc thứ hai hôm nay từ thư thứ nhất của Thánh Gioan tông đồ (1 Ga 3:1-2,21-24), tập trung sự chú ý của chúng ta vào tình yêu của Thiên Chúa. Tình yêu của Chúa dành cho chúng ta là hoàn hảo và vô điều kiện. Ngài yêu thương chúng ta ngay cả khi chúng ta không yêu mến Ngài. Trên thực tế, Thiên Chúa đã tạo dựng nên chúng ta vì tình yêu, nhưng sau đó chúng ta đã từ chối Ngài vì tội lỗi và do đó đã cắt đứt mối quan hệ gia đình với Ngài. Nhưng, mặc dù chúng ta có thể đã từ chối Thiên Chúa, nhưng Ngài chưa bao giờ ngoảnh mặt nhìn chúng ta với ánh mắt yêu thương. Tình yêu của Chúa lớn đến nỗi Ngài đã chọn nhận chúng ta trở về gia đình của Ngài: “Anh em thân mến, anh em hãy xem Chúa Cha yêu chúng ta dường nào: Người yêu đến nỗi cho chúng ta được gọi là con Thiên Chúa – mà thực sự chúng ta là con Thiên Chúa” (1 Ga 3, 1).
Chúng ta học được từ đoạn văn này và các phần khác của Kinh thánh rằng chúng ta trở thành con trai và con gái của Thiên Chúa nhờ đức tin vào Chúa Giêsu và chịu phép rửa (nhờ đó chúng ta nhận được “Thánh Thần mà Ngài đã ban cho chúng ta”). Chúng ta cũng học cách hành động trong gia đình của Thiên Chúa là Giáo hội. Chúng ta phải “yêu thương nhau” và “tuân giữ các điều răn của Thiên Chúa.” Điều tuyệt vời về gia đình của Thiên Chúa là chúng ta có một Người Cha hoàn hảo.
Bài đọc Tin Mừng được lấy từ Tin Mừng Thánh Luca (2:41-52). Đây là câu chuyện quen thuộc về việc Đức Maria và Thánh Giuse bị lạc Chúa Giêsu, lúc khoảng 12 tuổi, khi Ngài vẫn ở lại trong đền thờ sau khi cử hành Lễ Vượt Qua. Sau nhiều ngày tìm kiếm và tìm thấy Ngài trong đền thờ, “đang ngồi giữa các bậc thầy, vừa nghe họ, vừa đặt câu hỏi” (Lc 2, 46), mọi người đều ngạc nhiên vì nhiều lý do khác nhau.
Đức Maria, Thánh Giuse và Chúa Giêsu được trình bày trong Tin Mừng này như một gia đình Do Thái trung thành. Họ đang tham gia cuộc hành hương hàng năm đến Giêrusalem để dự lễ Vượt Qua, một sự kiện được chia sẻ hàng năm với gia đình và bạn bè. Khi Chúa Giêsu được tìm thấy, Thánh Luca mô tả Ngài đang ngồi trong Đền Thờ giữa các giáo sư Do Thái. Dù còn trẻ nhưng Chúa Giêsu dường như không cần phải dạy về truyền thống Do Thái của mình. Trong cuộc đối thoại với những vị thầy thông luật uyên bác này, Chúa Giêsu đã làm họ kinh ngạc vì sự sáng suốt và hiểu biết của Ngài. Chúa Giêsu là con cái Israel. Cha Ngài là Thiên Chúa.
Cuộc đối thoại giữa Đức Maria và Chúa Giêsu chứa đựng nhiều điều liên quan đến các mối quan hệ gia đình. Thực ra, trong bài Tin Mừng này, Đức Maria và Thánh Giuse không bao giờ được xác định bằng tên. Thay vào đó họ được nhắc đến bởi mối quan hệ của họ với Chúa Giêsu. Cuối cùng, điều này nhấn mạnh quan điểm của Luca về danh tính của Chúa Giêsu. Khi Đức Maria và Thánh Giuse tìm thấy Chúa Giêsu trong Đền Thờ, họ hỏi Chúa Giêsu và bày tỏ sự lo lắng. Chúa Giêsu trả lời bằng những lời mà nhiều người cho là thiếu tôn trọng. Chúa Giêsu nói rằng, Ngài không bao giờ bị lạc, Ngài đã ở nhà. Chúa Giêsu là Con Thiên Chúa và Ngài ở trong nhà Cha Ngài: “Sao cha mẹ lại tìm con? Cha mẹ không biết là con có bổn phận ở nhà của Cha con sao?” (Lc 2, 49). Thánh Luca sẽ tiếp tục gợi ý rằng niềm tin vào Chúa Giêsu sẽ thiết lập những mối quan hệ gia đình mới khi ông mô tả sứ vụ công khai của Chúa Giêsu.
Trong các bài đọc hôm nay chúng ta nhận ra một điều quan trọng là chúng ta thuộc về một gia đình thiêng liêng vĩ đại, đó chính là gia đình của Thiên Chúa. Thiên Chúa là cha yêu thương, trở nên khuôn mẫu cho các gia đình. Và bất cứ gia đình Kitô hữu nào cũng cần nối kết và tương quan với gia đình của Thiên Chúa và nhận đó là khuôn mẫu để xây dựng đời sống gia đình của mình.
Ngày hôm nay các gia đình đang phải đối diện với quá nhiều các cám dỗ và nguy cơ gây đổ vỡ hạnh phúc gia đình. Các điều này tồn tại và đẩy gia đình vào tình trạng mất hạnh phúc, vì có thể nó đã bị thiếu vắng tình yêu thương của Thiên Chúa và sự hiện diện của Ngài trong đời sống gia đình. Vì thế ngày lễ kính Thánh Gia Thất, mời gọi mọi gia đình nhìn vào Thiên Chúa và chính gia đình Thánh Gia, một gia đình gương mẫu đã luôn sống theo đường lối của Thiên Chúa và chu toàn mọi sứ vụ của đời sống gia đình và luôn sống thuộc về gia đình của Thiên Chúa.
Xin cho các gia đình luôn biết nhắc nhở mình, biết tôn trọng và yêu mến lề luật của Thiên Chúa trong các gia đình, đó chính là hàng rào để giúp bảo vệ hạnh phúc gia đình trước những khó khăn và thử thách có thể gây đổ vỡ gia đình. Do đó tái khám phá lại nền tảng của đời sống gia đình là xuất phát từ Thiên Chúa, sẽ giúp cho chúng ta biết quý trọng các giá trị gia đình và làm cho gia đình mình trở nên Thánh Gia, như Đức Giáo Hoàng Phanxico đã từng nói rằng: thiện ích của gia đình “hệ tại việc chia sẻ các mối quan hệ yêu thương chung thủy, tin tưởng, hợp tác, hỗ tương,” là điều mang lại hạnh phúc cho họ.
Lm Phêrô Phạm Minh Triều, CM